W okresie baroku malarze znów skierowali swoje zainteresowania w stronę natury.
Ponownie też zaczęli realistycznie odtwarzać świat, swoją uwagę skierowali na uczucia i emocje.
Początki baroku
Geneza baroku wiąże się z ideami kontrreformacji. Najlepiej sztuka tego okresu rozwijała się w krajach katolickich, w których panował ustrój monarchiczny. Twórcami nowego stylu byli artyści z Włoch. Z poprzednią epoką (manieryzmem) najbardziej radykalnie zerwał tworzący w Rzymie Caravaggio. Odrzucił ona naśladownictwo wzorów antycznych i renesansowych oraz wszelką idealizację. Jego malarstwo oparte było głównie na obserwacji natury i realnej ludzkiej egzystencji. Na początku malował sceny rodzajowe i mitologiczne. Dużo miejsca w tych pracach zajmowały martwe natury. Później zajął się tworzeniem nowatorskich dzieł o tematyce religijnej. Wykorzystywał i doprowadził do perfekcji manierę tenebrosa. Wszystkie sceny na jego obrazach pogrążone są w mroku. Za pomocą ostrego światła wydobywał z ciemności tylko postacie i przedmioty. Dzięki temu kompozycje były dynamiczne i miały dużą dozę dramatyzmu. Mimo że Caravaggio nie żył nabożnie i przykładnie, jego religijne obrazy są przejmujące i autentyczne.
Dalszy rozwój malarstwa baroku
Prace Caravaggio znalazły naśladowców wśród wielu malarzy na terenie całej Europy. W XVII wieku powstał nawet nurt nazywany caravaggionizmem. Z doświadczeń Caravaggio korzystali tacy mistrzowie, jak Rembrandt i Rubens. Malarstwo baroku bardzo prężnie rozwinęło się na terenie Hiszpanii. To hiszpańskim malarzom szczególnie przypadła do gustu wprowadzona przez Caravaggio stylistyka. W Hiszpanii w okresie baroku nie powstał nawet jeden kobiecy akt. Malowanie aktów było karane przez inkwizycję grzywną lub wygnaniem. Wybitnym reprezentantem hiszpańskiego malarstwa epoki baroku jest Diego Velázques. Bardzo silnie malarstwo barokowe rozwinęło się w południowej części Niderlandów – w katolickiej Flandrii. Malarze flamandzcy, a szczególnie Peter Paul Rubens byli cenieni w całej Europie.
